Ο ελληνικός κόσμος στον καθρέπτη του Χρυσού Αιώνα της Ισπανίας

«Σε μεγάλο βαθμό η γραμματεία μιας εποχής είναι η ίδια η εποχή όπως την έχει μεταβολίσει η γραμματεία της» (P. Olalla). Το βιβλίο εξετάζει την εικόνα που διαμορφώθηκε στην Ισπανία για την Ελλάδα και τους κατοίκους της κατά τους δύο αιώνες του λεγόμενου ισπανικού «Χρυσού Αιώνα» (Siglo de Oro). Ο ιστορικός, Ιωάννης Χασιώτης προσεγγίζει ένα κεφάλαιο της ισπανικής και της ελληνικής ιστορίας, που ως τώρα παρέμενε ανεξερεύνητο από την ιστοριογραφία. Η έρευνά του στηρίχτηκε σε μαρτυρίες πολιτικών, ιστορικών, χρονογραφικών, λογοτεχνικών, θεατρικών, ταξιδιωτικών κ.ά. κειμένων, που αποτυπώνουν το πνεύμα (θετικό, αρνητικό ή και αδιάφορο) με το οποίο οι Ισπανοί έβλεπαν τον ελληνικό κόσμο της εποχής τους. Παρά τις αρνητικές προϋποθέσεις (γεωγραφικές, ιδεολογικές και ιστορικές), ο ελληνικός κόσμος δεν απουσιάζει από την ισπανική γραμματεία, όσο πιστεύεται γενικά, κατά την κρίσιμη περίοδο από το τέλος του Μεσαίωνα και ως το τέλος σχεδόν του 17ου αιώνα. Συχνά η παρουσία αυτή είναι έμμεση· συχνότερα μάλιστα είναι και υποτονική και υποβαθμισμένη. Ωστόσο κάποιες όψεις της ζωής του ελληνικού λαού βρήκαν κι αυτές τη θέση τους σε αρκετά έργα της εποχής, ιδιαίτερα στα αυτοβιογραφικά και τα ταξιδιωτικά. Τα δείγματα αυτά αποτελούν μάλλον και την πιο προκλητική πλευρά του ζητήματος: ότι δηλαδή οι αναφορές στους Έλληνες, όσο αχνές και διάσπαρτες κι αν είναι, εντοπίζονται κυρίως στα κείμενα που δεν συνιστούσαν φανταστικές και εξωπραγματικές συνθέσεις (που έχουν κι αυτές τη σημασία τους), αλλά αποτυπώσεις ατομικών εμπειριών και πραγματικών καταστάσεων. Με αυτό το πρίσμα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, επειδή για αρκετά από τα αναφερόμενα στα έργα αυτά πρόσωπα και πράγματα της ελληνικής Ανατολής οι διαθέσιμες αρχειακές πηγές είναι είτε εξαιρετικά λακωνικές είτε και εντελώς σιωπηλές. • Ο Ιωάννης Κ. Χασιώτης είναι ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.