Το όνειρο ενός γελοίου

Το όνειρο ενός γελοίου. Τα κείμενα που φιλοξενούνται εδώ, πρωτοδημοσιεύτηκαν στην Εποπτεία και συγκεκριμένα στο ειδικό αφιέρωμα στον Ντοστογιέφσκι που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 1981. Ξαναδιαβάζοντάς τα σήμερα, σχεδόν δεκαπέντε χρόνια μετά, βρήκα αναγκαίες καποιες μικροβελτιώσεις στη γλώσσα της μετάφρασης και πρόσθεσα μια σημείωση στη Μικρή ιστορία του κόσμου. Το όνειρο ενός γελοίου είναι κατά κάποιον τρόπο η σύναψη της ανθρώπινης ιστορίας με τα δύο πρόσωπα αν επιτρέπεται η έκφραση, το πρόσωπο το στραμμένο στο φως και το άλλο το στραμμένο στο σκοτάδι, το ημίφως, την έλλειψη φωτός, την στέρηση της όντως ζωής. Από τα κεφάλαιά του το ν είναι συγκλονιστικό, γιατί είναι πιο οικείο στη ζωή των ανθρώπων, όπως εξελίχτηκε κι όπως την ξέρουμε σήμερα να ξετυλίγεται γύρω μας (και μέσα μας) ξεστρατισμένη, φλύαρη, ασυνάρτητη και αιμάσσουσα. Όμως, παρ’ όλο το βάρος της –που είναι βάρος των ανθρώπων κυρίως κι όχι της ζωής καθεαυτήν – που το διαβάζουμε στο 5ο κεφάλαιο, ξεπηδάει στο τέλος κάτι σαν σπίθα, μια σπίθα που αν την αφήσεις, θεριεύει και φουντώνει και γίνεται φωτιά καθαρτήρια, πυρ καταναλίσκον.