[...] Τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη έχουν την υπόθεσή τους παρμένη από τη ζωή στη Σκιάθο ή την Αθήνα, αλλά αυτό το ηθογραφικό τους υπόβαθρο υπακούει στις προδιαγραφές του ρεαλισμού: η πιστή απόδοση της καθημερινής πραγματικότητας παραπέμπει στην αναζήτηση της άλλης, της αληθινής πραγματικότητας, που την έχει αμαυρώσει "το κράτος της αμαρτίας". Ο ρεαλισμός, εκφράζοντας το θετικιστικό πνεύμα του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, έχει ως αντικειμενικό σκοπό να συλλάβει την πραγματικότητα και έρχεται ως αντίδραση κατά του ρομαντικού ιστορικού μυθιστορήματος που διαδραματίζεται σε χώρους μη αληθοφανείς. Αφού για τον Παπαδιαμάντη, όπως και για κάθε ορθόδοξο Χριστιανό, η μόνη αληθής πραγματικότητα είναι η κατά Χριστόν ζωή, κάθε τι έξω απ' αυτήν είναι κτηνώδες ή δαιμονιώδες. Αυτός είναι ο θρησκευτικός ρεαλισμός του Παπαδιαμάντη. [...]
Φώτης Α. Δημητρακόπουλος
Ανθολογούνται τα διηγήματα: "Η χήρα παπαδιά", "Η μαυρομαντηλού", "Φτωχός Άγιος", "Μια ψυχή", "Στο Χριστό, στο Κάστρο", "Ολόγυρα στη λίμνη", "Ναυαγίων ναυάγια", "Η νοσταλγός", "Η δασκαλομάνα", "Ο τυφλοσύρτης", "Τ' αγνάντεμα", "Όνειρο στο κύμα", "Η φαρμακολύτρια", "Τρελή βραδειά", "Υπό την βασιλικήν δρυν", "Η τύχη απ' την Αμέρικα", "Το θαύμα της Καισαριανής", "Η χολεριασμένη", "Οι ναυαγοσώσται", "Ο πανδρολόγος", "Στρίγλα μάνα", "Τα κρούσματα", "Η χήρα του νεομάρτυρος", '"Άψαλτος", "Η Πιτρόπισσα".
