Η Θεσσαλονίκη είναι η μόνη περιφερειακή πόλη η οποία στον 20ό αιώνα κατόρθωσε να δημιουργήσει μια λογοτεχνία που όχι μόνο ήταν διαφορετική από εκείνη του αθηναϊκού κέντρου, αλλά άνοιξε καινούριους δρόμους στα γράμματά μας· διαμορφώθηκε έτσι ένα είδος παράδοσης που επηρέασε πολλούς λογοτέχνες, όχι μόνο της Θεσσαλονίκης αλλά του τόπου γενικότερα, ώστε ορισμένοι μελετητές να μιλούν ακόμα και για "Σχολή της Θεσσαλονίκης". Η λογοτεχνία αυτή δημιουργήθηκε από συγγραφείς που υπήρξαν συσπειρωμένοι γύρω από κάποια πολύ σημαντικά λογοτεχνικά περιοδικά της πόλης κι έχει δύο φάσεις: μία που ξεκίνησε αρχές της δεκαετίας του 1930 και εισήγαγε τον μοντερνισμό στα γράμματά μας με το προπολεμικό περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες (1932-1938) και το μεταπολεμικό Κοχλίας (1945-1048)· και μια δεύτερη που εμφανίζεται στο τέλος της δεκαετίας του 1950 με τα περιοδικά "Διαγώνιος" (1958-1983) και "Κριτική" (1959-1961, περιοδικό κριτικής θεώρησης της λογοτεχνίας αυτό) και επανεισήγαγε στη λογοτεχνία της πόλης έναν ανανεωμένο ρεαλισμό που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό του τον χαμηλόφωνο εξομολογητικό λόγο, βασισμένο πάνω στα προσωπικά βιώματα των συγγραφέων, ποιητών και πεζογράφων, χωρίς όμως να αγνοεί ό,τι θετικό έχουν συνεισφέρει τα νεωτερικά κινήματα των αρχών του περασμένου αιώνα.
Με αφορμή το γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη θα γιορτάσει το 2012 τα εκατό χρόνια της απελευθέρωσής της από τον τουρκικό ζυγό, θέλησα να συμμετάσχω κι εγώ στη γιορτή συγκεντρώνοντας στον παρόντα τόμο δεκατέσσερα μελετήματά μου που αφορούν τη λογοτεχνία της Θεσσαλονίκης και τους συγγραφείς της.
Σ.Σ.
Η Σωτηρία Σταυρακοπούλου γεννήθηκε στον Βόλο (1957). Απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. (1980), εργάζεται ως επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Φιλολογίας της παραπάνω Σχολής. Έχει δημοσιεύσει ποικίλα άρθρα, μελετήματα και βιβλιοκρισίες που αφορούν την πρώιμη δημώδη και τη νεοελληνική λογοτεχνία. Έχει εκδώσει τις ακόλουθες μελέτες: "Περικλής Σφυρίδης. Παραφυάδες ΙΙ. Κείμενα λογοτεχνίας και βιβλιοκρισίες 1999-2008", Αθήνα, Καστανιώτης, 2008 και "Περικλής Σφυρίδης. Ο πεζογράφος και η κριτική για το έργο του", Αθήνα, "Εστία", 2011. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1980 με τη συλλογή διηγημάτων "Τα ζούμπερα" (Ερμής) και ακολούθησαν τα εξής βιβλία λογοτεχνίας: "Η χορδοφάσα και ο κύκλος" (διήγηση: Ερμής,1982)· "Η λαπαροτομή" (διηγήματα: Λιβάνης, 1983)· "Άλμα" (μυθιστόρημα: "Ερμής", 1989)· "Οι δεξιώσεις" (μυθιστόρημα: "Εστία", 2001)· "Η μεθυσμένη γυναίκα" (μυθιστόρημα: "Εστία", 2005)· "Σπάνιες αλήθειες" (μυθιστόρημα: "Εστία", 2008).
