Στα χρόνια της Κατοχής (1941-1944) πολλές χιλιάδες αγόρια και κορίτσια που βρίσκονταν στο τέλος της εφηβείας τους και στα πρώτα νεανικά τους χρόνια στρατεύτηκαν εθελοντικά στις παράνομες αντιστασιακές οργανώσεις, δημιουργώντας έτσι ένα πρωτοφανές κίνημα νεολαίας με τεράστια δυναμική.
Το βιβλίο της Οντέτ Βαρών-Βασάρ επιχειρεί να περιγράψει και να αναλύσει αυτό το φαινόμενο. Εστιάζοντας στη μη ένοπλη Αντίσταση, η συγγραφέας προσεγγίζει τις αντιστασιακές οργανώσεις των νέων όλου του πολιτικού φάσματος ως προς τη δομή τους, τα χαρακτηριστικά τους, την ιδεολογική τους τοποθέτηση και τη δράση τους. Μελετά το ΕΑΜ Νέων, τη Λεύτερη Νέα και την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ), που αποτελούν τους τρεις σταθμούς του αριστερού αντιστασιακού κινήματος των νέων. Ιδιαίτερα για την ΕΠΟΝ, η οποία έδωσε στο φαινόμενο την εκρηκτική του διάσταση και την κορύφωσή του, παρακολουθεί την εξάπλωσή της σε όλη την Ελλάδα.
Το βιβλίο αναδεικνύει παράλληλα και τις σημαντικότερες αντιστασιακές οργανώσεις νέων της αντίπερα ιδεολογικής όχθης. Το πρώτο μέρος του αφιερώνεται στις αθηναϊκές οργανώσεις Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών, Νεολαία του ΕΔΕΣ, Ιερή Ταξιαρχία και Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων (ΠΕΑΝ).
Η συγγραφέας στάθηκε ιδιαίτερα σε ζητήματα καίρια, όπως η συμμετοχή των νέων γυναικών και η πολιτιστική δραστηριότητα στο πλαίσιο της Αντίστασης. Η μελέτη (που στηρίζεται ιδιαίτερα σε γραπτές και προφορικές μαρτυρίες) κατορθώνει να αναδείξει το βίωμα αυτής της γενιάς και τους τρόπους με τους οποίους η συμμετοχή στην Αντίσταση σφράγισε τη συλλογική της μνήμη και συνέβαλε στην ενηλικίωσή της. Οι νέοι και οι νέες βίωσαν εκείνα τα χρόνια μια μοναδική συνάντηση: τη συνάντηση με την Αντίσταση και, μέσα απ' αυτήν, τη συνάντηση με την πολιτική και τον πολιτισμό. Την ιστορία της μοναδικής αυτής συνάντησης θέλει να φωτίσει αυτό το βιβλίο.
Η Οντέτ Βαρών γεννήθηκε το 1957 στην Αθήνα. Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κι έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη νεώτερη ιστορία στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης. Σπούδασε επίσης γαλλική λογοτεχνία και λογοτεχνική μετάφραση στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Το πρώτο της βιβλίο αφορούσε τα έντυπα των νέων στην Κατοχή ( "Ελληνικός Νεανικός Τύπος 1941-1945. Καταγραφή", τόμ. Α'-Β΄, εκδ. ΙΑΕΝ, Αθήνα 1987) (βλέπε www.iaen.gr). Υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή στο Ιστορικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών (1995). Επεξεργασμένη της μορφή εκδόθηκε από τις εκδ. Εστία ("Η ενηλικίωση μιας γενιάς. Nέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση", α' εκδ. Μάιος 2009, β' εκδ. Δεκέμβριος 2009). Οι έρευνές της στράφηκαν αρχικά γύρω από τη συμμετοχή της ελληνικής νεολαίας στην Αντίσταση. Αργότερα στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα προστέθηκε η γενοκτονία των Ευρωπαίων Εβραίων. Έχει δημοσιεύσει σχετικά μελέτες σε συλλογικούς τόμους, στα περιοδικά "Μνήμων", "Αντί", "Ο Πολίτης", "Σύγχρονα Θέματα", "Historein" και άρθρα στις εφημερίδες "Το Βήμα", "Η Καθημερινή", "Η Αυγή". Συγκεντρωτική έκδοση των σχετικών κειμένων της κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία "Η ανάδυση μιας δύσκολης μνήμης. Κείμενα για τη γενοκτονία των Εβραίων", 2012. Δραστηριοποιήθηκε στην Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού Μνήμων τη δεκαετία του '80 και υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού, στην οποία συμμετείχε ενεργά στη δεκαετία του '90. Έχει συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα, στη Γαλλία και στο Βέλγιο (συνεργασία με το "΄Ιδρυμα για την Μνήμη του Άουσβιτς" και με το Τμήμα νεοελληνικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου). Διδάσκει Ιστορία στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (από το 2001). Διευθύνει Σεμινάριο για τη Στρατοπεδική Λογοτεχνία στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος (Αθήνα 2011, 2012). Έχει δημοσιεύσει μεταφράσεις έργων γαλλικής λογοτεχνίας (Φλωμπέρ, Σεμπρούν, Άναλις) και ανθρωπιστικών επιστημών (Μπρωντέλ, Λυοτάρ, Τόντοροφ). Μετέφρασε δύο μυθιστορήματα του ελληνοεβραϊκής καταγωγής γαλλόφωνου Αλμπέρ Κοέν ("Σολάλ", εκδ. Χατζηνικολή 1990, "Καρφοχάφτης", εκδ. Ηριδανός 1994) και έγραψε για το έργο του. Από το 1995 ως το 2008 εξέδωσε το ετήσιο περιοδικό "Μετάφραση". Το 2005 τιμήθηκε με τη διάκριση Chevalier des Arts et des Lettres (Ιππότης των γραμμάτων και των τεχνών) από τον Υπουργό Πολιτισμού της Γαλλίας, για το εν γένει έργο της και ιδιαίτερα για την προσφορά της στα γαλλικά γράμματα.
