Η λαμπρότερη εποχή της Θεσσαλονίκης είναι η χιλιόχρονη παλαιοχριστιανική και βυζαντινή περίοδος.
Στον καιρό της βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν η δεύτερη μεγάλη πόλη της, η συμβασιλεύουσα, που άσκησε ιδιαίτερη πολιτιστική ακτινοβολία στους γύρω λαούς. Την ίδια περίοδο η Θεσσαλονίκη υπήρξε κέντρο κοινωνικών και ιδεολογικών συγκρούσεων και αδιάλειπτης πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας, που συνδύαζε την ιδεολογία του χριστιανισμού με τη φιλολογική και καλλιτεχνική αρχαιοελληνική παράδοση.
Σημαντική κληρονομιά της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, στην Ελλάδα και τον κόσμο, είναι το πλούσιο καλλιτεχνικό απόθεμα των μνημείων της. Τα δεκαεφτά μνημεία της, χαρακτηρισμένα ως Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, προβάλλουν τη Θεσσαλονίκη ως μοναδικό «μουσείο» της βυζαντινής αρχιτεκτονικής και τέχνης από τον 5ο έως τον 15ο αιώνα. Τα μνημεία αυτά έχει ως άξονα ο Ιστορικός και Περιηγητικός Οδηγός, δίνοντας παράλληλα το ιστορικό, κοινωνικό και ιδεολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκαν. Το βιβλίο, με πλούσιο ενημερωτικό και εικαστικό υλικό, ευελπιστεί να κάνει γνωστότερη και αγαπητή στο πλατύ κοινό μια σπουδαία εποχή και μια σημαντική ιστορική φάση της πολυύμνητης πόλης.
Ο Χρίστος Ν. Ζαφείρης γεννήθηκε το 1945 στην Κρανιά Ελασσόνας και ζει από το 1963 στη Θεσσαλονίκη. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Αρχαιολογίας και Τέχνης του ΑΠΘ, δημοσιογράφος, μέλος της ΕΣΗΕΜ-Θ. Εργάστηκε στις εφημερίδες "Θεσσαλονίκη", "Εγνατία", "Βήμα" και "Νέα". Διατέλεσε διευθυντής σύνταξης στον "Αγγελιοφόρο της Κυριακής" και αναπληρωτής διευθυντής της κυριακάτικης έκδοσης και του "Αγγελιοφόρου". Αρθρογραφούσε ως τον Απρίλιο του 2010 στον "Αγγελιοφόρο της Κυριακής", στον οποίο έγραφε και μια σελίδα με ιστορικά θέματα και πρόσωπα της Θεσσαλονίκης. Εργάστηκε επίσης στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο (ΕΡΤ, ΕΤ3, "95,8 FΜ", "Ράδιο-Παρατηρητής") με εκπομπές λόγου και ντοκιμαντέρ για τον ελληνισμό της διασποράς, τη Βόρεια Ελλάδα και ιδιαίτερα τη Θεσσαλονίκη. Ασχολείται ιδιαίτερα με τη μελέτη της τοπιογραφίας, ιστορίας και προσωπογραφίας της Θεσσαλονίκης. Για τη Θεσσαλονίκη και το μείζονα ελληνισμό. Γνωστό βιβλίο του, που έγινε και τηλεοπτική σειρά ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ, είναι ο "Βαλκάνιος πραματευτής". Έχει συνδικαλιστική συμμετοχή στον επαγγελματικό του χώρο (μέλος Δ.Σ. ΕΣΗΕΜ-Θ και ΠΟΕΣΤ) και σήμερα είναι αντιπρόεδρος του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΜ-Θ, όπου έχει επιμεληθεί τρεις μεγάλες εκθέσεις του για τους πρώτους Έλληνες δημοσιογράφους Μαρκίδες Πούλιου και τον παράνομο Τύπο της Εθνικής Αντίστασης και της Δικτατορίας. Το 2005 πήρε το βραβείο του Ιδρύματος Μπότση. Εργάστηκε επίσης στη μέση εκπαίδευση ως φιλόλογος και στον τομέα των εκδόσεων. Συνταξιοδοτήθηκε το 2006 και συνεχίζει με τη συγγραφή.
