Η περιπέτεια της πολιτικής οικονομίας

Οι οικονομικές κρίσεις διαδέχονται η μία την άλλη στον παγκόσμιο καπιταλισμό. - Γιατί οι οικονομολόγοι δε μπορούν να προβλέψουν σχεδόν καμία κρίση; - Γιατί δε συμφωνούν ως προς τα μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπιση των κρίσεων; Προφανώς, διότι η ίδια η πολιτική οικονομία βρίσκεται σήμερα σε βαθειά κρίση. Οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί, αλλά ο σημαντικότερος ίσως είναι η άνευ όρων υιοθέτηση του "ατομικιστικού" προτύπου της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ολόκληρη η πολιτική οικονομία έχει θεμελιωθεί και οικοδομηθεί πάνω στην έννοια της ορθολογικής συμπεριφοράς του ατόμου και οι οικονομολόγοι δέχονται ότι αυτή η ορθολογική συμπεριφορά δε μπορεί παρά να είναι η εγωιστική βούληση του ανθρώπου να μεγιστοποιεί το ατομικό του συμφέρον. Αυτή είναι η φιλοσοφική παρακαταθήκη του Διαφωτισμού και του Ωφελιμισμού στην πολιτική οικονομία. Η πολιτική οικονομία έχει "εξελιχθεί" σήμερα σε ένα κλειστό κύκλωμα ιδεών και μοιάζει περισσότερο με θρησκεία παρά με επιστήμη. Το βιβλίο αυτό είναι μία προσπάθεια φιλοσοφικής προσέγγισης της πολιτικής οικονομίας. Δίνει σε αδρές γραμμές τα βασικά στοιχεία των θεωριών που τα τελευταία 250 χρόνια προσπάθησαν να ερμηνεύσουν τη λειτουργία του καπιταλισμού, αλλά κυρίως επικεντρώνεται στα φιλοσοφικά θεμέλια των θεωριών αυτών, όπως επίσης και στον τρόπο με τον οποίο οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν τα μαθηματικά και την οικονομετρία, με σκοπό να προσδώσουν στην πολιτική οικονομία στοιχεία των θετικών επιστημών. Μέσα από αυτό το οδοιπορικό κριτικής, προσπαθούμε να βρούμε τι έχει φταίξει για τη θεωρητική αδράνεια της πολιτικής οικονομίας και για την ανικανότητά της να ερμηνεύει τις εξελίξεις και να δίνει αποτελεσματικές κατευθυντήριες γραμμές στους ασκούντες οικονομική πολιτική. Ως επιστέγασμα αυτής της κριτικής, καταθέτουμε κάποιες απόψεις για τον επαναπροσανατολισμό της πολιτικής οικονομίας, ελπίζοντας να συμβάλλουμε μ' αυτές στη σχετική προβληματική για την αναγκαιότητα της αναθεώρησης τόσο των φιλοσοφικών θεμελίων, όσο και της αναλυτικής πρακτικής μίας επιστήμης, που υποτίθεται ότι αποσκοπεί στην πραγμάτωση του "ευ ζείν" της παγκόσμιας κοινωνίας.