Η τέχνη του ηγεμονεύειν

Η άγνωστη όψη της πνευματικότητας στο Βυζάντιο σ’ ένα βιβλίο από το σπουδαίο έργο του Ν. Βλεμμύδη. Έργα του Βλεμμύδη, όπως η Ἐπιτομή τῆς Λογικῆς, βασικό διδακτικό εγχειρίδιο Λογικής μέχρι τον 19ο αιώνα, τα Περί ἀρετῆς καί ἀσκήσεως, Περί Πίστεως και Περί ψυχῆς, πραγματείες στις οποίες αναλύονται θεμελιώδη ζητήματα γνωσιολογίας, ψυχολογίας και ηθικής, αποδεικνύουν περίτρανα τον διάλογο μεταξύ της αρχαιοελληνικής σκέψης και της ορθόδοξης παράδοσης,ο οποίος συνεχίστηκε αδιάπτωτα καθ’ όλη τη διάρκεια της χιλιόχρονης αυτοκρατορίας. Αλλά και οι πολιτικοί λόγοι του βυζαντινού δασκάλου –ο Βασιλικός κληθείς ἀνδριάς και η παράφρασή του με τίτλο Ὁποῖον δεῖ εἶναι τον βασιλέα– μαζί με την επιστολογραφία του δίνουν το στίγμα μιας μεστής πολιτικής σκέψης που συνδιαλέγεται με το μοντέλο του κλασικού πολιτικού στοχασμού. Όπως γράφει και ο πολύς Β.Ν. Τατάκης στο μνημειώδες έργο του Βυζαντινή Φιλοσοφία: «O βυζαντινός ανθρωπισμός, που αγγίζει τώρα το απόγειό του, παρουσιάζει μια χτυπητή αναλογία με τον σύγχρονό του ιταλικό ανθρωπισμό: πιστεύει στη βιωσιμότητα του κλασικού πολιτισμού και των επιστημών, όπου και αναζητά την πλήρη μόρφωση του πνεύματος». Συνεπώς, το διακύβευμα του παρόντος πονήματος είναι να βοηθήσει τον αναγνώστη να αντικρίσει με μια άλλη ματιά τον βυζαντινό πνευματικό κόσμο μέσα από το έργο και τη σκέψη του Νικηφόρου Βλεμμύδη. Η μελέτη αυτή επιχειρεί να αντικρούσει τη μονοδιάστατη αντίληψη για τη βυζαντινή πνευματική παράδοση, με σκοπό να αλλάξει το στερεότυπο περί θεοκρατικού και σκοταδιστικού Βυζαντίου στο οποίο επικρατούν αποκλειστικά η πίστη, η προσευχή και το δόγμα.