Η φιλοσοφία του πνεύματος

"Το αντικειμενικό και το απόλυτο πνεύμα" αποτελούν το δεύτερο και το τρίτο αντίστοιχα τμήμα της "Φιλοσοφίας του πνεύματος" του Χέγκελ. Στη "Φιλοσοφία του αντικειμενικού πνεύματος" ο φιλόσοφος πραγματεύεται τη διαλεκτική παρ-ουσία του πνεύματος μέσα στον κόσμο. Πρόκειται στ' αλήθεια για το πνεύμα του κόσμου, που ενυπάρχει μέσα στην ιστορία και την κοινωνία του ανθρώπου. Ενυπάρχει δηλαδή ως το "Απόλυτο" στην εμπράγματη συνθήκη του: στον αυτοπροσδιορισμό του μέσα στους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς, στο πολίτευμα, στο κράτος και στην ιστορία των κρατών. Στη "Φιλοσοφία του απόλυτου πνεύματος" συναφώς ο Χέγκελ παρακολουθεί τον απόλυτα ενεργό αυτο-προσδιορισμό του πνεύματος, ως εννοιολογικού Όλου, στο επίπεδο της τέχνης, της θρησκείας και της φιλοσοφίας. Αυτό το Όλο αποβαίνει τελικά στη γλώσσα του ανθρώπου: νοήσεως νόησις.