Σε τούτη τη μονογραφία επιχειρείται κατά βάσιν η κοινωνιολογική προσέγγιση της χριστιανικής αίρεσης, όπως αυτή προσδιορίζεται από τον Ernst Troeltsch, γερμανό θεολόγο και κοινωνιολόγο, σε σχέση προς τη χριστιανική εκκλησία και το χριστιανικό μυστικισμό. Πρόκειται για τρεις διαφορετικούς βασικούς κοινωνιολογικούς τύπους του χριστιανισμού ως συνέπειες του Ευαγγελίου και βασικές παραμέτρους της ιστορίας. Είναι απαραίτητο να διευκρινίσουμε, για την πληρέστερη κατανόηση του όλου προβληματισμού, ότι τα παραπάνω σχήματα δεν αποτελούν τόσο σταθμούς στην ιστορία του χριστιανισμού, όσο εναλλασσόμενους τρόπους κοινωνικής έκφρασής του. Αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατός ο εντοπισμός της αίρεσης μέσα στην εκκλησία, της εκκλησίας στην αίρεση, του μυστικισμού στην αίρεση και την εκκλησία.
Επιχειρείται ακόμη η κοινωνιολογική προσέγγιση των σύγχρονων θρησκευτικών και μη θρησκευτικών αιρέσεων και η σχέση τους προς τη χριστιανική. Αποδεικνύεται ότι μεταξύ των δύο αυτών περιοχών εντοπίζονται μεν βασικές ομοιότητες, διαπιστώνονται ωστόσο τεράστιες διαφορές ως προς το λόγο ύπαρξης, τα μέσα δράσης που χρησιμοποιούνται και τη σκοποθεσία.
Ο Απόστολος Β. Νικολαΐδης γεννήθηκε στο Βασιλικό Ιωαννίνων. Σπούδασε θεολογία στα πανεπιστήμια Αθηνών και Βόννης. Μεταπτυχιακές σπουδές στην πολιτική θεολογία, πολιτική ηθική, φιλοσοφία, ψυχολογία και κοινωνιολογία της θρησκείας έκανε στα πανεπιστήμια Βόννης και Μπόχουμ της Γερμανίας. Είναι αριστούχος διδάκτορας και τώρα αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος κοινωνικής θεολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών. Διδάσκει κοινωνιολογία, φιλοσοφία και ψυχολογία της θρησκείας, χριστιανική ηθική, κοινωνιολογία και οικουμενική κίνηση.
