Οι βυζαντινές δεσποσύνες

Πολλοί θεωρούν πως η θέση της γυναίκας στη βυζαντινή αυτοκρατορία ήταν αξιοθρήνητη, υποθέτοντας πως μέσα σε μια τόσο ανδροκρατούμενη κοινωνία, όλες οι γυναίκες ήταν υποταγμένες και καταπιεσμένες. Στα χίλια χρόνια ζωής της αυτοκρατορίας αυτό μπορεί μερικές φορές να είναι αλήθεια. Ωστόσο, στα χρόνια της παρακμής, από το 1250 μέχρι το 1500, κάποιες από τις γυναίκες της ανώτατης τάξης του Βυζαντίου είχαν τη χαρά να ασκήσουν σημαντική επιρροή, να εκφράσουν ελεύθερα τις απόψεις τους και να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Οι δέκα δεσποσύνες αυτών των αιώνων, τη βιογραφία των οποίων παρουσιάζουμε εδώ, δεν παραπονούνταν για ανδρική καταπίεση. Είχαν βαθιά συνείδηση της αριστοκρατικής τους καταγωγής και των κοινωνικών και θρησκευτικών τους υποχρεώσεων ως αυτοκράτειρες, μητέρες, μοναχές, λόγιες, ή ως δυστυχισμένες υπάρξεις, θύματα των διπλωματικών γάμων. Οι περισσότερες δεν είναι ίσως πολύ συμπαθείς στους δυτικούς αναγνώστες, μολονότι δύο απ’ αυτές ήταν Ιταλίδες οι οποίες έγιναν βυζαντινές και στην πίστη και στη γλώσσα, δύο ατύχησαν στο γάμο τους με ηγεμόνες της Κάτω Ιταλίας, και μια εγκαταστάθηκε στη Βενετία ως προστάτιδα των εκεί Ελλήνων προσφύγων, μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453.