Τα φαινόμενα του Αράτου στους σύγχρονους και τους μεταγενέστερους του

Η επιβίωση των "Φαινομένων" του Αράτου από τους Σόλους αποτελεί σημαντικό φαινόμενο της ελληνικής γραμματείας. Το έργο αυτό κυκλοφόρησε τη δεκαετία 280-270 π.Χ. και, όπως φαίνεται, εντυπωσίασε με την πρωτότυπη θεματολογία του και τις ποιητικές αρετές του. Η απήχηση, που προκάλεσε, διαγιγνώσκεται καταρχάς στα ποιητικά έργα των σύγχρονων και των μεταγενέστερων του Αράτου. Μολονότι η αστρονομία, και σε μικρότερο βαθμό τα προγνωστικά του καιρού, είχαν αξιοποιηθεί στην ποίηση πριν από τον Άρατο, φαίνεται ότι αυτός πέτυχε να τα αναγάγει σε μοτίβο κατάλληλο για αισθητική εκμετάλλευση. Συνοπτικά, μπορούμε να επισημάνουμε την επίδρασή του: (1) στην αλεξανδρινή ποίηση (Καλλίμαχος, Απολλώνιος ο Ρόδιος, Θεόκριτος), (2) σε επιγράμματα διαφόρων περιόδων (Παλατινή Ανθολογία), (3) στη διδακτική ποίηση της ελληνιστικής και της αυτοκρατορικής περιόδου (Νίκανδρος, Διονύσιος ο Περιηγητής, Οππιανός από την Ανάβαρζο, Οππιανός από την Απάμεια), (4) στο έπος της ύστερης αρχαιότητας (Νόννος). Η μίμηση εκδηλώνεται με την υιοθέτηση (α) εικόνων, (β) χαρακτηριστικής αράτειας ορολογίας, (γ) με τον συνδυασμό των δύο προηγουμένων, και (δ) με την ανάδειξη της θεματολογίας της αστρονομίας σε καίρια σημεία των έργων.
Παράλληλα, η αρχαία γραμματεία από τον 3ον αι. π.Χ. και δώθε μαρτυρεί την αναγωγή του ποιήματος σε πρότυπο. Κατά πάσα πιθανότητα, μορφοποιεί σε κάποιο βαθμό την επίδραση που άσκησε η συνοδευτική λογοτεχνία των "Φαινομένων": με αφορμή το ποίημα και με προφανή στόχο τη διδασκαλία του στην εκπαίδευση, γράφτηκαν ποικίλα ερμηνευτικά κείμενα (εισαγωγικά και εξηγητικά), επιτομές ή κατάλοιπα των οποίων συνοδεύουν το αράτειο έργο στα βυζαντινά χειρόγραφα. Μαζί τους περιέχονται και τα Σχόλια στον Άρατο (Scholia vetera), κείμενο με διαδοχικές επιστρωματώσεις υλικού, η εμφάνιση του οποίου μπορεί κατά προσέγγιση να τοποθετηθεί στον 1oν αι. π.Χ. Αυτή η συνοδευτική εξηγητική γραμματεία απηχεί παράλληλα το έντονο ενδιαφέρον του ελληνορωμαϊκού κόσμου για την αστρονομία ως μέρος της βασικής και της ανώτερης εκπαίδευσης. Φαίνεται ότι και οι αρχαίες μαρτυρίες ακολουθούν μια παράλληλη εξέλιξη, όσον αφορά τον Άρατο.