Το μητρικό στοιχείο στη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη

Οι γονείς της Χαδούλας προίκισαν τη μοναχοκόρη τους μ’ ένα γκρεμό και ένα σπίτι στο ερειπωμένο Κάστρο, όπου μόνο τα στοιχειά κατοικούσαν. Τέτοιο προικιό δεν οδηγεί σ’ ένα καινούργιο κόσμο: μεταβατικό αντικείμενο χωρίς μετάβαση, υψώνεται στο τέλος, ως μάλλινη σινδόνα – σήμα χωρίς αντίκρισμα, προς ένα κόσμο που απομακρύνεται αδιάφορος. Η μοναχοκόρη, θεραπεύτρια της ανίας της – φόνισσα της συνονόματης εγγονής της και άλλων μικρών κοριτσιών – λέει τη τελευταία φράση: «ω! να το προικιό μου!». Και πεθαίνει.
Με αφετηρία τα τελευταία λόγια της φόνισσας, ο αναγνώστης ξαναρχίζει το βιβλίο του Παπαδιαμάντη. Έχοντας ήδη δονηθεί από τη μουσική του Σκιαθίτη, διαβάζει την απήχηση στον ίδιο του τον εαυτό ως αναγνώστη, σε γλώσσα ψυχαναλυτική. Κάτω από το φώς ενός μυθιστορήματος αγρυπνίας, είναι ο ψυχαναλυτικός λόγος εκείνος που φωτίζεται – ο λόγος του Παπαδιαμάντη είναι φώς.